Ik word gynaecoloog.

Blog 2 Oeganda

Hi Mzungus (= blanken), my biggest friends, How arre youuuu? Waarschijnlijk zouden jullie hier ongeveer zo begroet worden. (En aangestaard worden.) In het kader van de aanpassing en omdat ik jullie graag net zo hartelijk begroet als de mensen hier spreek ik jullie dus maar zo aan.

Kennen jullie dat? Het is ’s avonds laat. Je ligt in bed, niet meer helder genoeg om echt na te kunnen denken, maar nog wel wakker genoeg om je telefoon te horen en je hand richting dit trillende apparaat te laten glijden. Het schijnt een probleem te zijn van veel westerse, social mediaverslaafde jongeren, maar het gebeurt ook wel eens in Oeganda.
Wel, ik noem het hier een probleem, maar het is niet altijd een slecht iets. Ik werd namelijk gebeld door doctor Lennard, of ik naar het ziekenhuis kon komen. Een half uurtje later stond ik opeens op de OK (operatiekamer, hier ook wel theatre genoemd). Een zwangere vrouw lag al op de bank en kreeg net haar spinal anesthesia. Daarna werd de vrouw onder narcose gebracht en ging het allemaal heel snel. De buik ging open, eerst zag je vooral vet, toen de verschillende spierlagen, toen vooral bloed en toen…. Toen zag ik opeens de donkere haartjes, met best wel bruut geweld werd er een heel kind uit de buik getrokken! Het was een late donderdagavond ergens in een miniziekenhuis in Oeganda en ik had zojuist mijn eerste keizersnede gezien, wauw! De navelstreng werd doorgeknipt en een zuster ontfermde zich over de baby, terwijl de arts de buik dichtte. Ik wist niet waar ik eerst moest kijken. Alles ging heel snel en opeens werd er een kind in mijn armen gedrukt. Of ik hem misschien borstvoeding kon geven, grapte de arts. Ik stond daar, met een kind. Ik voelde hem ademen en hoorde hem geluid maken, een echt levend kind. Toen klonk het geluid van het mobieltje van de arts. ‘Nothing compares, to youuuuu’. Zijn ringtone kende ik inmiddels wel, want zijn telefoon gaat wel vaker af. Toen ging mijn oog weer naar de baby. Een geboorte is zo iets bijzonders en het heeft me er alleen maar van verzekerd dat ik later arts wil worden. Op het moment zelf dacht ik vooral dat ik de baby echt niet mocht laten vallen, maar het heeft heel veel indruk op  me gemaakt en ik ben enorm dankbaar dat ik hier bij mocht zijn!! 

Maar dat was donderdagavond. Laat ik net doen alsof ik een georganiseerd mens op een georganiseerde plek ben en beginnen bij maandag. Om deze laatste zin wat kracht bij te zetten heb ik wel een klein intermezzo, ik zal namelijk een foto plaatsen van mijn ‘kledingkast’. Ik heb hier geen kast, dus al mijn sokken, ondergoed, T-shirts en broeken liggen keurig netjes in aparte zakjes achter mijn bed. Het ziet er niet zo uit, maar er is echt over nagedacht. Had iemand dat van mij verwacht?

Maandag dus. Iris, Lisa en Arie, wat leuk dat jullie me kwamen uitzwaaien! Super lief van jullie. Ik ga jullie allemaal wel missen hoor!. Toen ging ik toch echt zelf op pad. Mijn vader belde me nog dat ik toch echt in de verkeerde rij stond, maar zo erg is het gelukkig nog niet met mij. Wel was mijn koffer net iets te dik, maar KLM doet niet moeilijk over 400 g en woog hem gewoon in. Hulde voor deze vliegmaatschappij!
Toen begonnen de lange rijen en het wachten en dan merk je opeens dat je inderdaad alleen bent. Gelukkig had ik al snel nieuwe vrienden gemaakt. Je moet wat als je alleen bent, maar dit was heus niet zomaar tijdverdrijf. Ik zat in het vliegtuig naast Samuel, een super vriendelijke, zorgzame man met heel interessante verhalen, heel leuk om hem te ontmoeten! Hij is zelf arts én Oegandees, dus hij kon mij van alles vertellen. Ik heb uren met hem gepraat over het Oeganda, Nederland, Kenia, het geloof, wat belangrijk is in het leven, geneeskunde en zijn plannen om een ziekenhuis op te starten in Oeganda. Het plan is dat dit binnen vijf jaar misschien gaat lukken en als dat zo is heb ik alvast een baan ;)

Rond middernacht kwam ik aan in Entebbe. Op het vliegveld zag ik meteen een bordje met mijn naam en Charles en taxi driver Robert brachten me veilig naar Mukono. Ik was te moe om echt na te denken, maar het rook als Kenia, voor zover in donker te beoordelen zag het er uit als Kenia, het was ongeveer even warm als Kenia, en het verkeer en de weg waren, nou ja, óok als in Kenia. Dat maakte het voor mij veel minder overweldigend en shockerend dan toen ik voor het eerst in het buurland aankwam en eigenlijk zat ik heel ontspannen in de auto te kletsen met Charles. Hij is een medewerker van Counterpart travels die me met van alles helpt en mijn aanspreekpunt is.  

In Mukono heb ik lekker geslapen in een prima verzorgd huisje. Nietsvermoedend liep ik de volgende ochtend even naar het andere kamertje waar wat te drinken voor mij achtergelaten was, toen bleek dat mijn deur blijkbaar de hele tijd in de gaten gehouden werd. Er werd meteen op mijn deur geklopt of ik iets nodig had: de gastvrije Oegandesen. Klein detail is wel dat ik daar in ondergoed stond. En ook al was ik toen pas zo’n twaalf uur in dit land en ken ik de cultuur nog niet goed, dit leek me niet zo’n heel gepaste situatie. Ik heb hem blijkbaar niet afgeschrikt, want tijdens het ontbijt was hij ontzettend geïnteresseerd en begon ongevraagd allemaal foto’s te maken.

’s Middags ben ik met Charles naar hoofdstad Kampala gegaan. Onderweg naar de matatu (klein busje, dit is hier de belangrijkste vorm van public transport) liepen we langs bomen met koffiebonen, bananenbomen, bananenbomen, bananenbomen, papaya’s, zoete aardappels, rode bessen, pompoenen, avocado’s. Alles groeit hier gewoon langs de weg! Kampala is een enorme en heel drukke stad. Het was heel fijn dat Charles er bij was. Ondanks dat ik maar twee mzungu’s heb gezien heb ik wel heel. Veel. Mensen. Gezien. Ik heb hier ook een Oegandese simkaart gekocht. Het internet is hier toch wat lastiger dan ik dacht, maar sms’en gaat heel goed. Als jullie me willen bereiken kan dat daarom misschien wel het makkelijkste via mijn Oegandese nummer: +256706741503. Bij het registreren van een simkaart moet je hier trouwens ook de gegevens van ‘someone you trust’ en de naam van je moeder invullen.

Na het dagje Kampala bracht Charles me terug naar Mukono, waar ik Dagmar en Sitara heb ontmoet, twee heel leuke Nederlandse meisjes die hier in het ziekenhuis werken en onderzoek doen. Ik heb ook een tijd met Charles gepraat. Ik denk niet dat het gepast is om hier zijn hele levensverhaal te vertellen, maar hij heeft me echt indrukwekkende dingen verteld! Hij vindt women empowerment heel belangrijk. Het is hier best wel zeldzaam dat een man maar één vrouw heeft, zes is niet uitzonderlijk. Om te trouwen moeten mannen vaak een grote bruidsschat betalen. Daardoor, en doordat vrouwen vaak totaal financieel afhankelijk van de man zijn en zo niets toevoegen aan het huishouden, zien mannen vrouwen vaak als hun bezit en worden ze geslagen. Het is erg belangrijk om vrouwen een sterkere positie te geven, bijvoorbeeld door middel van microfinanciering. Hierdoor hebben vrouwen financieel ook iets te zeggen en wordt de verhouding met de man minder scheef.
Ik ben later deze week met Charles langs een vrouw geweest in Nkokonjeru die hij financiert via het mcirofinancieringsproject. De vrouw maakt schalen van geverfde bananenbladeren en verkoopt ze. Er worden ook allerlei bestellingen en leveringen gedaan en dit moet ook weer allemaal vervoerd worden, waardoor er nog meer banen gecreëerd worden voor andere vrouwen in het dorp en zo is het een groot succes. Als je de bodaboda (= motortaxi) vraagt je naar ‘de woman who makes baskets’ te brengen, zou hij haar huis moeten weten te vinden.

Dinsdagavond kwam ik aan in Nkokonjeru en werd ik heel warm ontvangen door Sister Cleovash, een ontzettend vriendelijke non die alle rust van de wereld uitstraalt en heel lekker voor me kookte. Het kan om beide redenen nooit slecht voor mij zijn om een tijdje met haar door te brengen ;)
De volgende dag heeft Sister Cleovash me een rondleiding gegeven over het terrein en laten zien wat de Little Sisters of St. Francis allemaal doen. Het is enorm groot en deze vrouwen doen fantastische dingen! Ik heb onder andere een plek gezien waar ze zorgen voor fysiek en mentaal (uit het psychiatrisch ziekenhuis komende) gehandicapten, de plek waar ze de ‘aspirants’ ontvangen (de meisjes / vrouwen vlak voordat ze ingewijd worden als non) en natuurlijk heb ik de kerk gezien. Ik werd ook voorgesteld aan allemaal Sisters die me allemaal ‘most welcome’ heetten en ik heb een kijkje genomen op de locatie waar de sisters voor hun ouderen zorgen. Er waren ook twee sisters met dementie die hier met heel veel liefde worden verzorgd. Een van hen is al over de honderd en schijnt een geweldige vrouw te zijn geweest die wel meer dan 75 jaar ‘als een religieuze vrouw’ heeft gewerkt en heel veel dingen heeft gedaan. Sister Cleovash vond het heel erg om ‘mother’ zo te zien aftakelen.

Ik denk dat ik maar moet opgeven om alles in chronologische volgorde te vertellen, om de lengte van ‘update 1’ een beetje binnen de perken te houden. Ik wil wel graag nog iets vertellen over het St. Francis hospital. Dit is een heel klein ziekenhuis op rolafstand van mijn verblijfplaats. Het is super klein en dingen gaan absoluut niet zoals in Nederland. Op de intensive care is geen apparaat te zien en het schijnt normaal te zijn dat de kamers waar mensen liggen die opgenomen zijn op woensdag helemaal leeg zijn. Als ze in Nederland toch eens wisten dat er in Nkokonjeru zoveel ongebruikte klinische bedden zijn! Op de kinderafdeling heb ik een klein kindje gezien met enorme brandwonden die de hele buik bedekten. Dit zag er heel naar uit.
Ik heb ook een dag meegelopen met de ‘clinician’, een soort doktersassistent. Het kwam vooral neer op anamnese (history) in Luganda (de lokale taal), een verwijzing naar het lab om te testen op malaria, HIV of Helicobacter en daarna een recept uitschrijven tegen een van deze ziektes. Dan heb je 90 procent van de patiëntencasus wel gehad! De clinician, Matti, legde me alles uit en was heel aardig. Later heb ik hem nog geïnterviewd samen met een jongen uit Amerika die hier ook zit en waar ik misschien mee kan samenwerken.
Er is een tekort aan artsen in Oeganda omdat heel veel van hen naar het buitenland gaan, waar ze meer geld kunnen verdienen. De deur van de spreekkamer is altijd open en de hele wachtkamer ziet de patiënt zitten. Zusters komen middenin het verhaal van de patiënt binnenlopen om de dokter iets te vragen of in laadjes te neuzen. Zodra de patiënt een voet uit de spreekkamer zet komt de volgende patiënt alweer binnenlopen. Er zijn geen afspraken, iedereen komt gewoon en wacht op zijn beurt. Soms is de wachtkamer heel vol, soms is er niemand.
Na een tijdje kwam er iemand binnen met een gebroken enkel. Hij was van het dak gevallen en werd van zijn voet tot zijn bovenbeen ingegipst, en ook dit ging alles behalve volgens Nederlandse standaarden. De patiënt moest het pijnlijke been zelf ondersteunen en van de onderzoeksbank afhouden, zodat de arts er goed bij kon om het in te gipsen. De arts begon met het aanleggen van de watten, maar werd driftig onderbroken door een andere (vrouwelijke) arts die dit hem ‘zo toch niet geleerd’ had! Dit alles in het bijzijn van de patiënt die ondertussen verblijd werd met opnieuw een vrolijk ‘Nothing compares to youuuuu’. Later zag ik dat de patiënt met volledig ingegipst been en stokken op de bodaboda (motortaxi) werd gezet en zo de zandweg op scheurde!     

Ik heb nog zoveel meer meegemaakt, maar ik kan het nu echt niet allemaal vertellen. Wat wel leuk is om nog te melden is dat ik een MDD heb meegemaakt. Dit is een afkorting voor Music Dance and Drama en werd georganiseerd op een school. Dit vindt een dag per jaar plaats (dus ik had heel veel geluk!) en de kinderen treden op voor ouders en een heuse externe jury: er kwam een hooggehakte vrouw binnen in een felroze jurk met rozegestifte lippen, gekleurde nagels, steil ‘mzunguhaar’, een enorm horloge en een glimmende tas. Het was wel duidelijk wie er belangrijk was. De verschillende huizen van de school (het is deels een kostschool) gingen met elkaar de strijd aan op het gebied van creatieve dans, traditionele dans, zang, poëzie en speeches in het teken van commitment en ownership. Het was erg leuk, het plezier spatte er vanaf en de kinderen waren echt goed. Met behulp van dans werden belangrijke onderwerpen onder de aandacht gebracht, zoals schoolgeld en de hoogte van de bruidsschat. Ik heb super mooie filmpjes en foto’s maar ik zet liever niet te veel beeldmateriaal van de mensen hier op het internet zonder hun toestemming. Waarschijnlijk verschijnt er vast wel een foto, maar verder bewaar ik dit liever tot ik weer terug ben.

Dit weekend heb ik samen met Dagmar en Sitara de Sipi falls bezocht. Eerst hebben we een coffee tour gedaan, waarbij we alle stappen te zien kregen die genomen worden om koffie te maken en hebben we deze ook zelf uitgevoerd. Het was heel leuk en leerzaam! Daarna gingen we een paar uur hiken, wat ook echt indrukwekkend was. We hebben enorme watervallen gezien, een prachtig stukje Oeganda!
Het was de reis ernaartoe zeker waard, maar toch was deze wel erg pittig. Het was een stuk verder dan verwacht en we gingen met public transport. Dit kwam voor mij neer op zo’n zes uur als sardientjes in een blik in een propvolle matatu over wegen, nou ja, zoals in Kenia. Het was het helemaal waard, maar ik kan wel zeggen dat ik me tamelijk beroerd heb gevoeld. Ik ben namelijk een beetje wagenziek.  
Ik weet dat ik heb gezegd dat ik graag het echte Oegandese leven wilde ervaren, maar op de terugweg was ik toch wel zo hypocriet dat ik per se een private taxi wilde. Soms is het voor alle betrokkenen beter om even de rijke mzungu te spelen. Dus toen liep ik daar, in Mbale, op zoek naar een taxi naar Nkokonjeru. Ik had heel veel geld op zak en alle mannen roepen dat ze je wel willen brengen. Je hebt geen idee wie je kunt vertrouwen, maar je zult toch iémand moeten vertrouwen om je dat hele eind terug te brengen. Uiteindelijk ben ik helemaal veilig, voor mijn deur afgezet, maar dat ging wel met de nodige hindernissen. Het heeft te maken met braaksel. Ik heb geen idee wie dit eigenlijk leest en tot in hoeverre de interesse in mijn leven reikt, maar – ja-, dat heb ik vandaag weer uit mijn kleding gewassen. Met de hand.
Ik heb trouwens nog een boodschap voor Jasper van de taxi driver, hij raadt je aan om zo snel mogelijk kinderen te krijgen, eigenlijk toch wel minstens vijf. En ik moet hetzelfde doen, want het is belachelijk dat wij in ons gezin maar met twee kinderen zijn. Hij heeft er wel 25. Dit kun jij ook doen als je meerdere vrouwen neemt. Het kan dan wel lastig zijn om al het schoolgeld te betalen. En dat is iets heel ergs waar wij blanken echt iets aan moeten doen. Want iedereen in Oeganda is heel arm. En wij zijn heel rijk. Toch?
Ook ik heb gelukkig al mogen ervaren dat het natuurlijk genuanceerder ligt. Ik zal jullie er later meer over vertellen, maar de verschillen zijn hier groot. Er zijn veel mensen die gewoon heel prima leven en niets tekort komen, vrouwen lopen prachtig gekleed rond en zoveel dingen zijn hier mooier dan thuis, maar in Kampala zie je wel de bedelaars op de weg zitten, de pickpockets doen gezamenlijk een dutje in het gras voordat ze ’s nachts weer ‘aan het werk’ moeten, de infrastructuur is vaak niet goed en er gaan nog steeds mensen dood aan aids. Dagmar en Sitara vertelden mij dat er in hun ziekenhuis iemand is gestorven aan een baarmoederruptuur omdat het hechtmateriaal op was. Dit vond ik ontzettend heftig om te horen en het doet me beseffen wat ik allemaal heb en mag. Het is lastig om hier te zijn met het idee dat je toch mensen wilt helpen, terwijl je weet dat je hier geen oplossing voor kan brengen en thuis inderdaad veel meer mogelijkheden en kansen hebt dan de mensen hier.
Toch wil ik kleinschalig graag mensen helpen met de dingen die ik kan. Misschien weet niet iedereen dat van mij, maar ik vind het leuk om voor een groep te staan, te presenteren en mijn kennis te delen over onderwerpen waar in in geÏnteresseerd ben of een passie voor heb. Gezondheidszorg en kennis over hoe je jezelf kunt helpen gezond te blijven zouden vanzelfsprekend moeten zijn voor iedereen, maar zijn dat hier niet. In het ziekenhuis kan ik alleen maar observeren en mijn motivatie om dit later ook te doen vergroten, maar in de bewustwording hoe je jezelf gezond kunt houden kan ik al een beetje helpen. Ik heb daarom nu twee keer een presentatie gegeven over HIV/aids, een keer in het ziekenhuis en de tweede keer was vandaag, voor zo’n driehonderd kinderen, op een school in de buitenlucht. Dat betekende dus hard schreeuwen, maar het ging erg goed. Mensen herkennen me als degene die die presentaties heeft gegeven en de teachers waren erg enthousiast en willen graag dat ik terugkom, ook voor andere onderwerpen. Als ik dat enthousiasme en die kennis over kan brengen, dan vind ik het niet erg om gebruik te maken van mijn witte huid om de aandacht te krijgen van velen voor onderwerpen die belangrijk zijn. Het plan is om verschillende scholen in Nkokonjeru af te gaan en dan misschien ook naar andere plekken af te reizen om ook daar lessen te geven. Ondertussen zal ik denk ik ook niet bij het ziekenhuis weg zijn te slaan en nog veel meemaken. Wat ik morgen ga doen weet ik niet. ‘Ik zie wel’ is het motto. En dan gebeuren er meestal mooie dingen.

Hoe is het in Nederland?

Veel Liefs, Florence
(Net als in Kenia is Fleur echt niet te doen en zal niemand je daarmee aanspreken, maar weet iedereen wel wie ik ben als ik mezelf Florence noem. Iedereen denkt dat mijn naam een afkorting is van Florence, wat hier een heel gewone naam is. Omdat er op de St. Peter’s secondary school al een docent is die zo heet, heet ik in die community ‘Mamagembe Florence’. Dat heeft te maken met de plek waar ik vandaan kom.)

Misschien volgen foto's nu, misschien heb ik niet genoeg internet en volgen ze later!