Genieten op zijn introverts

Tuuuuuuuut! Aan de kant, aan de kant! Even heb ik de neiging om boos te worden, maar de ‘wegmisbruiker’ is allang weer verdwenen in de chaos. “Obruni, obruni, buy pineapple!” “Obruni, you want taxi?” “Obruni hiiiiii!” “Obruni hi! How are you?” Als ik kijk waar het geroep vandaan komt zie ik drie kleine kinderen staan. Ze schateren het uit als ik mij als obruni (=blanke) naar ze omdraai. Zoefffff! Wat sta ik daar nog?! Er vliegt alweer een nieuwe trotro (minibusje) voorbij. “kejetia! kejetia!” roept de conducteur, zodat iedereen die naar deze plek moet weet dat hij deze trotro moet hebben. “Kejetjia!" “New site!” “Tech!” “Araga!” Schreeuwen andere trotro-conducteurs. Je hebt hier geen app nodig om je bus te vinden ;) Dan pakt iemand mijn arm en probeert me mee te trekken naar zijn bus. “Obruni! Where are you going?” “Where are you going?” “Obruni! You want taxi?” 

“I AM JUST WALKING, THANK YOU!!!!!!!!!” Oke, ook ik ken wel eens mijn momentjes van zwakte ;) Maar hoe gek het na deze intro ook klinkt, op die enkele keren na voel ik me hier zo rustig! Rustig? Hoor ik je denken? Oké misschien niet meteen. Op zo’n moment als hierboven doe ik mijn oortjes in, haal diep adem en loop rustig door. Vervolgens koop ik een ananas, geef tien kinderen een high five en kom uiteindelijk toch vrolijk thuis. In Ghana kun je nooit lang chagrijnig zijn, ik voel me hier heerlijk! 

Het leven gaat hier echt van dag tot dag. Wat je gisteren hebt gedaan kun je nu toch niet meer veranderen en wat morgen gebeurt zie je vanzelf. Soms is dat best irritant. Want waarom zou je je drukmaken over de oprakende watervoorraad voor deze week als je vandaag nog gewoon kan douchen? Toen ik hier net aankwam vond ik dat elke keer weer super irritant. We kunnen toch gewoon water bestellen de dag VOORdat het opraakt? Het is verleidelijk om je flink op te winden over inefficiëntie of een gebrek aan anticipatie, maar uiteindelijk levert dat bij mij alleen maar frustraties - en geen water - op. Zodra het echter lukte om dit soort dingen even los te laten, merkte ik dat dat eigenlijk best wel fijn kan zijn! Het zorgt namelijk voor een leven met een stuk minder stress. 

In Nederland wil ik me altijd goed voorbereiden op de dingen die ik ga doen. Bijvoorbeeld extra goed eten omdat er vanavond een zware ergometertraining aankomt of in de pauze snel dat hoofdstuk lezen vanwege de strenge werkgroepdocent van straks. Vaak  zijn het echter niet alleen die ene training en die ene werkgroep, maar ook nog het tentamen van volgende week, het moeilijke gesprek dat ik vanmiddag moet voeren, de vuile was of mijn positie op de arbeidsmarkt over tien jaar, die mij allemaal op datzelfde moment bezig kunnen houden. Op een doordeweekse dinsdag merk ik daar niets van, maar nu ik hier in Ghana ben heb ik pas door hoe rustgevend het kan zijn om niet continu te anticiperen op de toekomst, maar het leven gewoon even te nemen zoals het komt.

Ik denk dat deze mindset er ook aan bijdraagt dat de lat hier een stuk lager ligt. Niemand maakt zich druk over het leven over vijf of tien jaar. Mensen hebben geen uitgestippelde carriereplannen en leggen zich geen doelen op voor over een week of over een maand. Je kijkt gewoon elke dag weer opnieuw wat je die dag kan doen en dat is goed. Bijkomend voordeel: doordat de lat in alles een stuk lager ligt ben ik elke keer weer even blij als er WEL water is, in plaats van geïrriteerd wanneer het er niet is. In het dagelijkse leven gaat het niet over wat je vandaag hebt gepresteerd, maar wie je vandaag hebt ontmoet. Familie, vrienden, collega’s, dat is wat hier echt belangrijk is. Ik weet van mezelf dat ik veel ambities heb en dat het mij in Nederland veel voldoening geeft om gewoon weer lekker vooruit te werken aan al mijn doelen, maar op dit moment voelt Ghana voor mij wel bevrijdend (ik weet hoe overdreven dat klinkt, maar ik weet even geen ander woord) en ik hoop zeker dat ik dat een beetje vast kan houden :). 

Iets anders wat ik hier erg leuk vind, is dat mensen kijken naar de kleine dingen en creatief zijn met de weinige middelen die er zijn. Een voorbeeld zijn handschoenen in het ziekenhuis. Die dragen mensen niet alleen om hun handen, ze vullen ze ook met water om een patiënt een beetje verkoeling te bieden. Meerdere met water gevulde handschoenen kunnen samen een been stabiliseren en een afgeknipte vinger van een handschoen kan dienst doen als drain. De leukste toepassing van handschoenen vind ik de handschoenballon. Kinderen die hier geopereerd worden krijgen een opgeblazen handschoen waar met stift op getekend wordt. Een paar dagen geleden was er een jongetje van twee jaar, dat helemaal opging in het spelen met deze ballon. Terwijl hij geopereerd werd lag de handschoen al op hem te wachten onder het dekentje van zijn bed en in de uitslaapkamer zag ik dat ze weer herenigd waren. Dat soort kleine dingen zijn zo leuk om te zien! 

Naast kleine dingen maak ik trouwens ook ontzettend grote dingen mee! Gisteren heb ik mogen kijken bij een acht uur durende operatie waarbij een Siamese tweeling werd gescheiden. De tweeling deelde de lever en darmen en het was een heel moeilijke operatie, maar alles is goed afgelopen. Ik vond dit echt zo mooi om te zien, geweldig dat ik daar bij mocht zijn! Een andere heel bijzondere casus was die van een meisje met een enorm waterhoofd. Er werd een verbinding aangelegd tussen haar hersenen en haar buik, waardoor het vocht naar haar buik kon lopen en ze dit vervolgens uit kon plassen. Heel bijzonder! Ik weet dat ik heel veel geluk heb dat ik dit soort dingen hier kan meemaken. 

Behalve rustig voel ik me hier ook echt vrolijk! Wat ik alleen wel jammer vind, is dat dat bij de mensen hier niet altijd zo overkomt. Zoals DE Nederlander niet bestaat, is ook elke Ghanees natuurlijk anders, maar als ik 1 grote gemeenschappelijke deler zou moeten aanwijzen, dan denk ik wel dat dat extraversie is. Praten gaat hier met grote handgebaren, lachen doe je heel hard en je bent altijd omringd door mensen. Aan de ene kant is dat super leuk: iedereen is heel vrolijk en open en je hoeft je nooit alleen te voelen! Aan de andere kant zorgt het wel voor onbegrip. Veel mensen vinden me stil, vragen wat er met me aan de hand is of denken dat ik verdrietig ben. Ook snappen ze niet dat ik soms de behoefte heb om even alleen te zijn om alles wat ik meemaak te overdenken. Dit is soms wel lastig, maar ik probeer zo veel mogelijk mijn eigen gang te gaan, neem af en toe een beetje afstand en verzeker mensen vaak genoeg dat ik het echt heel erg naar mijn zin heb! Gelukkig beginnen degenen die er hier voor mij echt toe doen me nu steeds beter te leren kennen. Met hen heb ik mooie gesprekken en ik voel me erg gewaardeerd! En hoewel ik misschien niet zo’n schaterlach heb als de Ghanese vrouwen hier, sta ik wel dagelijks op met een glimlach en geniet ik ontzettend op mijn eigen - wat meer ingetogen- manier :). Door mijn eigen grenzen hierin te accepteren kan ik juist meer van alles genieten, bijvoorbeeld van het gesprek dat ik had met een totale vreemde die spontaan besloot samen met mij te gaan lunchen. Hij bleek in Nederland te hebben gestudeerd en we hebben over van alles en nog wat gepraat! 

Goed, ik denk dat het wel duidelijk is dat ik een groot fan ben van Ghana! Maar dat ik het hier zo naar mijn zin heb, betekent zeker niet dat ik geen heftige dingen zie of dat ik naïef kijk naar hoe het hier gaat. Ik begrijp zelf ook wel dat ik als buitenlandse studente makkelijk praten heb. Ik heb hier de kans om voor negen weken in een totaal ander leven te stappen, van alles te zien en van alles te leren, maar daarna ga ik gewoon weer terug naar mijn eigen land. Als ik ziek word, dan is er altijd een vangnet waar ik op kan terugvallen, maar hier is dat niet zo. Laatst liep ik op het terrein van het ziekenhuis, toen een man met een klein kindje mij aansprak. Hij vertelde dat zijn dochter heel ziek was en dat ze geld nodig hadden voor haar behandeling. Ook heb ik een jongetje van vijf jaar gezien, dat binnengebracht werd op de spoedeisende hulp met een arm die er verschrikkelijk uitzag. Een week geleden was hij uit een boom gevallen en had zijn arm gebroken. Dit was door een traditional healer behandeld met wat kruiden, maar verder niets. Vervolgens was dit zo erg uit de hand gelopen dat zijn arm eraf moest worden gehaald. Een ander voorbeeld is dat van een collega van een vriend van mij. Dit is een jonge vrouw die besmet is met HIV. Ze durft het niet aan haar ouders te vertellen en is bang om uit de gemeenschap verstoten te worden. Er staat grote druk op haar om weer te beginnen met werken, want ze moet toch eten ….  

Er zijn veel schrijnende gevallen die ik de afgelopen weken heb gezien en ik ga jullie natuurlijk niet bombarderen met allemaal verdrietige verhalen, maar er zijn er twee die erg veel indruk op mij hebben gemaakt. De eerste was een man van 34. Tijdens zijn werk was hij klem komen te zitten tussen twee bulldozers en beide benen moesten tot boven de knie geamputeerd worden. Ik mocht bij de amputatie zijn en dat was erg heftig om te zien. In 3,5 uur tijd werden beide benen eraf gehaald en alles rook naar verbrand vlees. De man was niet onder algehele narcose, maar had alleen een ruggenprik gehad. De verpleegster vertelde me dat deze man geen geld heeft voor een prothese. 

Het tweede waar ik erg van geschrokken ben is mijn bezoek aan de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis. Over de individuele patiënten schrijf ik hier liever niet, maar het heeft ontzettend veel indruk op mij gemaakt! Een tijdje geleden is er een documentaire op de Nederlandse tv geweest (The Sunny side of spirit), waarin de documentairemaakster ontdekt dat Ghanesen in hun lokale taal het woord depressie niet eens kennen. Er wordt een beetje gesuggereerd dat depressie en eenzaamheid welvaartsziekten zijn. Toen ik de documentaire voordat ik naar Ghana kwam zag vroeg ik me al af hoe dat zou zitten, maar nu weet ik zeker dat dat grote onzin is! Ik heb met mijn eigen ogen hier mensen met ernstige depressies gezien en persoonlijkheidsstoornissen zoals borderline komen ook in Ghana gewoon voor! En denk ook nog even terug aan de jonge vrouw met HIV die dat niet durfde te vertellen. Wat moet zij zich eenzaam hebben gevoeld! Ik denk dat het groepsgevoel hier ontzettend sterk is, maar als je hier buiten de groep valt, bijvoorbeeld door HIV of door homoseksualiteit, dat je dan des te eenzamer bent. 

Begrijp me niet verkeerd, ik vind het leuk dat zulke documentaires worden gemaakt en ik denk ook zeker dat er veel goede punten worden gemaakt. Ik geloof bijvoorbeeld zeker dat het waar is dat we in Nederland erg individualistisch zijn ingesteld en dat het ontzettend fijn zou kunnen zijn als we wat meer voor elkaar zouden zorgen of naar elkaar om zouden kijken. Wisten jullie bijvoorbeeld dat meer dan een miljoen Nederlanders zich sterk eenzaam voelen en dat 1 op de 3 Nederlanders zich matig eenzaam voelt? Ik denk dat een beetje van het Ghanese groepsgevoel ons zeker goed kan doen. Ook het feit dat we ons in Nederland vaak erg veel druk opleggen herken ik absoluut, het is niet voor niets dat ik merk dat ik me hier in Ghana zo relaxed voel. Maar wat ik zorgelijk vind van dit soort documentaires is dat het taboes gewoon in stand houdt. Depressie en andere psychische ziekten bestaan wel degelijk in Ghana! Dat wij Nederlanders nou geloven dat dat niet zo is, ach, dat is het ergste niet, maar de mensen die hier en nu aan het lijden zijn moeten erkend en geholpen worden! Ik denk niet dat het mijn plek is om hier op dit moment iets van te zeggen of iets aan te doen, maar ik hoop ontzettend dat er wereldwijd meer bewustzijn en kennis komt over psychische ziektes en dat de taboesfeer hieromheen minder wordt. Ik heb natuurlijk maar een dagje meegelopen op de afdeling, maar ik denk dat meer kennis en begrip al zoveel zou kunnen helpen! 

Hele fijne en hele heftige dingen dus. Als Ghanese mensen mij vragen wat ik van Ghana vind, dan krijg ik ook vaak twee verschillende reacties. Sommigen kunnen zich er helemaal in vinden dat Ghana heel erg leuk, vredig en mooi is. Anderen kijken me heel raar aan. Maar jij woont toch in Europa? Hoe kan het nou dat je Ghana zo leuk vindt? Ik denk dat zowel voor mij als voor degene die dat zegt het gras altijd groener lijkt aan de overkant. Aan de ene kant denken veel mensen hier dat Europa een soort walhalla is, waar het geld je vanzelf komt aanwaaien, iedereen een baan heeft en niemand problemen heeft. Aan de andere kant maak ik kennis met Ghana vanuit een extreme luxepositie, die niet te vergelijken is met hoe de gemiddelde persoon hier leeft. In plaats van roepen dat het ergens anders beter is kunnen we denk ik beter kijken naar wat we van elkaar kunnen leren. En dat is heel erg veel! Wat ik voor mezelf vooral wil onthouden is de carpe-diem-mentaliteit, de zorgzaamheid en hoe heerlijk het kan zijn om je verwachtingen van jezelf en je omgeving af en toe even te verlagen. Ik heb het hier ontzettend naar mijn zin, maar ik besef me ook dat ik mezelf heel gelukkig mag prijzen dat mijn wieg ‘gewoon’ in Utrecht stond! 

Tot over twee weken!

Liefs, 

Fleur

p.s. Groetjes van Kofi! 

p.p.s. Ik heb veel van jullie de foto al gestuurd, maar het gaat goed met de bomen in Oeganda! Laatst kreeg ik een foto van een klein sinaasappelboompje, dat vond ik zo leuk om te zien! Mocht je de foto nog willen zien, laat het me dan even weten :)