Mzungu efficiency tussen de mangobomen en wat zelfvertrouwen onder de Oegandese zon

Lieve Mzungus, 

Stap in het vliegtuig naar ‘Afrika’ (bestemming niet nader gedefinieerd) en je komt terug als een ander mens. Het is echt waar, volgens veel reisorganisaties, hotels en jonge, net teruggekeerde meisjes met duizend foto’s van hen met donkere kindjes om hen heen. Dat leek me dus het proberen waard! Er zou namelijk best wat gedaan mogen worden aan mijn chaotische karakter, onhandigheid, pluishaar of de neiging om altijd 101 % te vragen. En als we dan toch bezig zijn, na het afgelopen jaar zou ik best mijn vetjes weer terug willen hebben.

Ik weet dat ‘Afrika’ erom bekend staat dat alles nogal lang kan duren, maar na zes weken wachten op zijn ‘bestelling’ zou zelfs de echte Oegandees wel wat ongeduldig worden. Als ik de afgelopen weken één ding heb geleerd, dan is het wel geduld hebben, dus ook in mijn laatste week zal ik netjes afwachten of de wonderen zich misschien toch nog komen aandienen. Maar inmiddels begin ik er stiekem ook rekening mee te houden dat het misschien allemaal niet waar is. Misschien verander je toch niet zomaar in ‘Afrika’? En ook andersom, misschien is het voor mij wel helemaal niet mogelijk om de mensen hier te veranderen. En als dat zo is, is dat dan eigenlijk wel zo erg?

Mijn conclusie tot dusver is dat het soms lastig, enorm frustrerend en best vermoeiend kan zijn, maar dat het niet erg is en je er uiteindelijk heel veel kan leren.    

Ik durf wel over mezelf te zeggen dat ik hard werk en op één dag veel voor elkaar wil en kan krijgen. Als ik ergens enthousiast over ben kan ik er met volle inzet helemaal voor gaan en wil ik zo SNEL mogelijk, zo VEEL mogelijk én zo GROOT mogelijke resultaten. Vaak pakt dat goed uit, maar soms zorgt het voor problemen. Bijvoorbeeld wanneer je omgeving er toch wat anders in staat. Bijvoorbeeld de overgrote meerderheid van de inwoners van Nkokonjeru.... Mensen worden hier niet blij van het voldane gevoel na het planten van 160 bomen op één dag, maar van af en toe een schep pakken en in de schaduw bedenken dat het zo fijn is dat er binnenkort 160 bomen staan, maar dat die morgen ook nog wel geplant kunnen worden. Zeker is dat niemand blij wordt van de botsingen die hieruit kunnen voortkomen.       

Je verandert niet zomaar in Afrika. Ik zal niet zomaar de rust zelve worden en wil zeker weten dat het geld van alle lieve mensen die bomen hebben gedoneerd goed terecht komt. Daar zal ik mij dan ook nog steeds 101 % voor inzetten en ik kan jullie verzekeren dat dat goed gaat (en voor een groot deel al is ge)komen. Ik kan de mensen hier ook niet veranderen. Als vreemdeling op een plek waar mensen al honderden jaren functioneren op hun eigen manier en drie kwartier te laat beginnen als uitermate stipt zien kun je niet vragen dat ze opeens hun leven omgooien en elke minuut van de dag benutten.

Wat we wél kunnen doen is van elkaar leren. Door er af en toe flink wat druk op te zetten en zelf het ‘goede’ voorbeeld te geven kan ik wat ‘mzungu-efficiency’ inbrengen en behalen we mooie resultaten. Wat waren de mensen op St. Pauls school aan het einde van de dag verbaasd en blij dat het aan het einde van de dag toch ECHT gelukt was om 160 bomen te planten! Maar door andersom af en toe ook eens niets te doen en even de tijd te nemen kun je op je gemak die zweetdruppel van je voorhoofd vegen én valt dat lachende gezicht van de persoon naast je je opeens op. Dan kun je terugkijken op wat je allemaal al hebt bereikt en hier blij mee zijn.

En dat mag ook wel, want waar ik er in Kenia moeite mee had dat ik weinig kon doen wat echt nuttig was lukt dat hier in Oeganda heel erg goed! In mijn vorige blog vertelde ik over het weeshuis in Kamuli. De tijd daar was geweldig! Op mijn laatste dag heb ik samen met een andere vrijwilliger malarianetten gekocht en deze met de kinderen opgehangen. Vervolgens hebben we het in de klas gehad over malaria en hoe je dit kunt tegengaan. Het was een groot succes! Er werd voor ons gezongen en iedereen was blij. Na vertrek kregen we bericht van de teacher dat ze nog nooit hadden bedacht om op een meer praktische en interactieve manier (een boom planten, een malarianet meenemen, kinderen vragen naar hun mening) les te geven in plaats van een monoloog van een paar uur te houden. Ze vonden het erg leuk en nu gaan ze proberen om dit zelf ook meer te doen!

Ook in Nkokonjeru krijg ik super positieve reacties. Mensen zijn vaak ontzettend dankbaar en laten dit blijken op de manieren die binnen hun macht liggen. Van het gezin waarvan de broer motordriver is kreeg ik een gratis lift naar huis, een mevrouw nam drie avocado’s uit haar eigen land voor mij mee, trossen bananen en eieren van de eigen kippen werden mij cadeau gedaan, ik  mag een nachtje in hun huisje komen slapen en er was een mevrouw die eigenhandig een enorme tak mtokebananen van haar boom hakte. Wat ze in het Engels niet duidelijk kunnen maken laten ze via Charles aan mij weten in het Luganda. Hun mooie woorden maken me niet alleen heel vrolijk en dankbaar dat ik hier mag zijn en dit kan doen, maar motiveren mij ook heel erg om er vooral mee door te gaan! Het is heel leuk om deze mensen te ontmoeten, bij hen thuis te komen en hun verhalen te horen. Ze hebben het niet makkelijk, maar doen er alles aan om uit de armoede op te klimmen en hun kinderen eten en een goede opleiding te geven.

Ik neem zeker mee terug naar Nederland dat het belangrijk is om niet alleen (heel) hard te werken voor een mooi eindresultaat, maar dat het net zo belangrijk is om lol te hebben op de weg ernaartoe. En als jij blij bent, worden anderen dat ook en komen de mooie momenten én resultaten uiteindelijk vanzelf.

Ik ben trots op en dankbaar voor alle 600 nieuwe bomen die er na vandaag al zullen zijn, alle hardwerkende vrouwen die ik heb mogen ontmoeten, alle waardering die ik hier ontvang, alles wat ik de kinderen hier op school én daarbuiten al heb kunnen leren en uiteraard alles wat ik hier zelf heb mogen leren. Als dat lukt zonder mezelf en / of de mensen hier te veranderen, laten we dan vooral onszelf blijven en elkaars sterke punten gebruiken!
Ik hoop dat de mensen hier nooit hun gastvrijheid opgeven voor productiviteit en zich nooit zo druk zullen maken over kleine dingen als wij in Europa dat kunnen doen. Ik hoop dat jullie mij er in Nederland nog steeds op zullen wijzen als ik vijf minuten te laat ben en me af en toe kunnen helpen om orde te scheppen in mijn chaos. Dan weet ik zeker dat ik met al mijn enthousiasme, hard werken en af en toe stilstaan en genieten zeker een groot deel kan bereiken van alle dingen die ik wil!  

Gisteren was ik gesloopt van het fysieke werk en de culturele botsingen die die dag hadden plaatsgevonden. Of de mensen hier het nou begrepen of niet, ze hebben me geholpen met een hand op mijn schouder, praktische oplossingen, lekker eten of gewoon door het aanhoren van mijn verhaal. Je hoeft elkaars gewoontes of elkaars mening niet te delen om elkaar te kunnen helpen of iets moois te kunnen opbouwen. Ik hoop dat ook de mensen die mijn gezever zat zijn (het schrijven van dit blog heeft deze keer absoluut ook een therapeutische functie ;) ) of het niet met mij eens zijn niet schromen om ooit mijn hulp ergens voor te vragen of met mij samen komen werken om iets belangrijks te bereiken. Ook hier vinden mensen het ontzettend belangrijk dat er iets aan ontbossing gedaan wordt en dat ‘preventable diseases’ gestopt worden. Door allemaal onze eigen kracht te gebruiken om hiermee aan de slag te gaan kunnen we er echt iets aan doen. Want ‘Change begins with each of us trying to cause change’ – Charles Musisi. Je hoeft jezelf én een ander niet te veranderen om samen (in het klein) de wereld te veranderen.

Dit blog schreef ik in mijn vers opgeruimde kamer, om twaalf uur nog steeds thuis omdat ik vond dat ik rust nodig had. Ik heb gemerkt dat niemand daar slechter van wordt. Misschien verander je dan toch een beetje in Afrika….
Trouwens, na het proberen van het ‘anti-kroes’ middel van de plaatselijke supermarkt kon ik mijn haar bijna afbreken, dus die pluisjes neem ik maar voor lief. Mijn vetjes kwamen wel op on-Oegandees tempo weer terug en ondanks dat ik al weken geen andere training heb gedaan dan gaten graven en heuvels bewandelen voel ik me fitter dan ik het afgelopen half jaar ooit ben geweest! Kan ik de Gwaihir alvast dibsen voor 28 Augustus? 

Veel Liefs, 

Nakimuli (spreek uit Natsjimoeli, dit betekent Flower / Fleur in Luganda)